Etik liderlik çift yönlüdür. Birincisi şudur: Etik liderler, genel olarak etik yaklaşıma sahip insanların yaptığı gibi etik karar ve aksiyonlar alırlar. İkinci yön ise, liderlik ettikleri kişilere de etik açıdan uygun biçimde davranma gereklilikleridir.

Etik liderlik, görünen ve görünmeyen etik açısından da ikiye ayrılabilir. Görünür tarafta, liderin diğerlerine nasl davrandığı, kullandığı sözcükler ile hareket ve tutumları yer alır. Görünmeyen tarafta ise, liderin düşünceleri, karakteri, karar verme süreçleri, değerleri ve prensipleri yer alır.

Etik bir liderin, sadece diğerleri yanındayken değil, her zaman etik olması gerekir.

 

Etik liderin özellikleri:

Organizasyonel kültür konusunda akademik alandaki uzmanlardan biri olan Harvey, etik liderliğin tanımında yol gösterici nitelikte 10 temel özellik sıralamaktadır.

 

Etik liderlerin sahip olması gereken bu özellikler şunlardır:

1. Değerleri ve etik bilinci oluşturmak
2. İnsanlara sorumluluk vermek
3. Başkalarına örnek olmak
4. Değerler çerçevesinde karar vermek
5. Politika ve uygulamaların uyum içinde olmasına özen göstermek
6. Değerler ve etik konusunda eğitim vermek
7. Algılara dikkat etmek
8. İstikrarlı ve hızlanan bir değişime odaklanmak
9. Etik değerlere sahip insanları işe almak ve yükseltmek
10. İnisiyatif almayı desteklemek.

 

Etik liderliğin türleri:

Etik liderliğin türleri; hizmete yönelik liderlik, otantik liderlik ve ilke merkezli liderlik olarak 3’e ayrılır:

 

1-Hizmete Yönelik Liderlik:

İki boyut olarak ele alınır. Bunlar: kahya liderlik ve hizmetçi liderliktir. Liderlikten önce hizmetçiliği düşünen bir liderlik biçimi olarak bu liderlik tarzına sahip olan lider, insanlara hizmet etmeye yönelik doğal bir duyguya sahiptir. Hizmete yönelik lider,hizmet etmeyi etik bir değer ve sorumluluk olarak görmektedir.

 

2-Otantik Liderlik:

Liderlik açısından; otantik; “güven, itimat, inanç” ve lider açısından ise “güvenilir olma” ve etiğe uygun davranmaktır. Bu liderler izledikleri yöntemler ve tekniklerle değil, güvenilirlik ve ustalıklarıyla ayırt edilirler. Liderliğin güven temeline dayanması, açıklık ve şeffaflığı artırır. Otantik lider, etik karar verme çerçevesine sahiptir ve bu çerçeveyi sürekli geliştirir.

 

3-İlke Merkezli Liderlik:

İlke merkezli liderlik, ceza almayacağımızı bilsek bile, doğal kanunları ihlal edemeyeceğimiz gerçeğine dayanmaktadır. Bu yüzden, yaşamlarımız ebedi ve değişmeyen ilkelere dayanmalıdır. 1. Güvenlik, 2. Akıl, 3. Bilgelik ve 4. Güç. Bunların hepsi birbirinden bağımsızdır. İnsanlar başarmak istedikleri şeyin, onların elinde olduğuna inandıkları için onları izlerler. Bu liderlik biçiminde paylaşılmış etik ve ahlaki değerlerle donatılmış karşılıklı güven, saygı ve sadakat vardır.

Linda Fisher Thornton Etik Liderlik konusundaki kitabında liderlere şu 7 maddeyi öğütlüyor:

• Etik kararlar almanın karmaşıklığı ile bir an önce yüzleşin. Etik, gri alanlar demektir ve iş yaşamında gri alanlar pek çok karmaşaya yol açar. Etik kararlar alırken başkalarını da konuya dahil etmeye çalışın. Alacağınız kararın zorluğundan tüm ekibi haberdar eden bir lider olun. Etik kararları dikkatlice almayı tecrübe etmeleri için farklı kişilere sorumluluk verin.
• Etiği günlük işten ayrı tutmayın. Etik ayrı bir iş dalı değildir veya bambaşka bir görev değildir. Etik, işleri yapış biçimidir. Bu yüzden ekibinize yeni katılan kişilere “Biz burada işleri böyle yaparız” eğitimi verirken iş etiğinden mutlaka bahsetmelisiniz.
• Olumsuz kişisel davranışların güveni sarsmasına müsaade etmeyin. Etik konusunda rahatça konuşabildiğiniz ve etiği sağlamak için kişilerin kendi aralarında sorumluluğu paylaşabildiği bir ortam yaratın. Etik bir lider olduğunuzu ve karşılığında sizin de etik yaklaşımlar beklediğinizi anlatın. Bunun için açık bir iletişim ve karşılıklı güven gerektiğini unutmayın.
• Etik, kanunların doğru uygulanmasından çok daha öte bir şeydir. Liderlerin, çevrelerindekilere gri alanlarda etik açıdan en doğru şekilde davrandıklarını gösterebilmeleri gerekir. Örneğin, FMCG sektöründeki bir şirketin CEO’suysanız, sizin etik anlayışınız, ürün satışlarını doğrudan etkileyebilir. Küçük bir ekibe liderlik ediyorsanız, yine sizin davranışlarınız, verdiğiniz görevlerin nasıl yapıldığını doğrudan etkileyen bir elementtir. Bu yüzden bir lider, insan hakları, sosyal adalet, sürdürülebilirlik gibi pek çok farklı alandaki etik yaklaşımlarını çekinmeden sunabiliyor olmalıdır.
• Hiç kimsenin etik davranmamak için mazereti olamayacağını anlatın. Etik standartları yerine getirme görevinden hiç kimse muaf değildir. Etik kurumunuzda “mecburi” bir görev olarak görülmelidir. Özellikle üst ve orta kademe yöneticiler arasında bir tek olayda bile böyle bir istisna yapılmayacağının herkes tarafından bilinmesini sağlayın.
• İyi yönetilmiş gri alanlar için ekiptekileri kutlayın. Etik problemlerle nasıl başa çıkabileceğiniz konusu kadar iyi yönetilmiş durumların konuşulması da önemlidir. Gri alanları başarıyla yöneten kişilerin motivasyonu için onları tebrik etmeyi, hatta bunu ufak bir kutlamaya dönüştürmeyi deneyin.
• Etiğin, belli aralıklarla değil sürekliliği olan bir öğrenme yolculuğu olduğunu anlatın. Kurumdaki insanların her sözü, her yaptığı, her epostası etik açıdan doğru olmalıdır.

 

 

Etik liderlik alanındaki diğer 2 uzman olan Lamberton ve Minor’a göre, bir yönetici belli bir konuda karar verirken aşağıdaki altı soruya cevap aramalıdır:

1. Bu doğru mu?

2. Bu adil mi?

3. Eğer birisi zarar görecekse bu kim?

4. Eğer verdiğiniz karar gazetelerin 1. sayfasında yer alsaydı kendinizi rahat hissedebilir miydiniz?

5. Aileniz, çocuğunuz ya da akrabalarınıza bunu söyleyebilir misiniz?

6. Olay nasıl görünüyor?

 

Bu altı soru etik sistemlerin hepsini kapsar. Bu soruları gönül rahatlığıyla yanıtlayan bir yöneticinin aldığı karar etik açıdan doğru demektir.

 

Etik bir şekilde yaşamak ve yönetmek, hem cesaret hem de bir tür mahkumiyeti kabullenme gerektirir. Çünkü doğru olan, kolay veya popüler olmasa bile sizin onu en doğru haliyle yapmanız gerekir. Etik olarak benimsediğiniz değerlerinize uygun kararlar almaya başladığınız zaman, tüm dünyaya, satın alınamayacak bir karakteriniz olduğunu açıklamış olursunuz. Söz konusu kurum kültürüyse ve kendi değerlerinizde olduğu gibi kurumunuzun etik yaklaşımını da herkese bu şekilde açıklarsanız, kurum içindeki herkesin olaylara bu açıdan yaklaşması gerektiğini de söylemiş olursunuz.

 

 

Kaynaklar:

http://ctb.ku.edu/en/table-of-contents/leadership/leadership-ideas/ethical-leadership/main

http://smallbusiness.foxbusiness.com/entrepreneurs/2013/12/03/7-steps-to-ethical-leadership/

http://www.forbes.com/sites/jackzenger/2012/06/20/ethics-in-leadership-the-8-rules-to-protect-corporate-power/