“Her iş ilanında en az … yıl deneyim istiyorlar. Yeni mezunum ben, nasıl deneyimim olabilir ki” haykırışının bir kaçış yolu olduğunu düşünüyorum. Onu oraya yazan insanlar hem yeni mezun olup hem de deneyim sahibi kişileri görüp de yazmıştır zira.

Bkz. burada görülmüşü var.

Bkz. burada yapılmışı da var.

Sadece son 3 ayda çalıştığım şirketin “yeni mezun …” ilanına ve kardeş şirketimizin “yarı zamanlı … stajyeri” ilanına gelen başvurular arasında gördüklerimden bile yola çıkarak gönül rahatlığıyla diyebilirim ki; yeni mezun olmak mazeret değil, insanlar neler neler yapıyorlar bir yandan okula devam ederken…

O kadar çok seçeneğiniz var ki aslında, dünya üzerindeki zorunlulukların hiçbirini tasvip etmesem de zorunlu stajı kim bulduysa ona bile duacı olacağım neredeyse.

Blogging 4 jobs’ta Matt Herndon‘ın da geçen hafta bununla ilgili yazdığı bir yazı vardı; bir üniversite öğrencisinin mezun olmadan önce edinebileceği iş tecrübelerine dair.

Onları da düşünerek, bir öğrencinin iş tecrübesi kapsamında yapabileceği faaliyetleri 5 ana başlıkta gruplayabiliriz:

1- Kampüs içindeki işler:

Külüp faaliyetleri, etkinlik organizasyonları ve idari işleri bu başlık altında ele alalım. Aktif şekilde çalışan bir kulübe girerek yönetim kurulu üyesi olacak kadar katkı sağlayabilir, daha da güzeli bir kulüp kurulmasına öncülük edebilirsiniz. Bakın şu ara girişimcilik kulüpleri popüler. (Yoksa sizin üniversitenizde hala yok mu? Hmm çok şanslısınız. 🙂 ) Eğer girişimcilik fikir olarak da ilginizi çekiyorsa tabii..

Artık sadece İstanbul’daki değil, Türkiye’nin her yerindeki üniversiteler “Kariyer Günleri”, “Pazarlama Günleri”, “Bla bla günleri” diye şirket temsilcilerini veya bireysel profesyonelleri konuşmacı olarak davet ediyor. Bu tür organizasyonları düzenleyen ekiplere girerek hem deneyim kazanır, hem de iş hayatından kişilerle tanışabilirsiniz.

Her okulda öğrencilere verilecek işler bulunuyordur diye düşünüyorum; bizimkinde pek çok iş vardı mesela. 6 ay-1 yıl gibi kısa sürelerle memurlara yardım etmek bile iş ortamını, oradaki ilişkileri görmeniz açısından oldukça etkili olacaktır.

2- Gönüllü İşler:

Sosyal sorumluluk bilinciyle projeler yöneten STK’lara ne dersiniz? Sadece sosyal sorumluluğa gönül vermiş olabilirsiniz. Eğer sadece tecrübe edinmek için bir şeyler yapmak istiyorsanız da hedeflediğiniz mesleğe yönelik olanları yapmanız tavsiye olunur. Örneğin; bir gazetede çalışmanın hayalini kuruyorsanız, ücretsiz yayın yapan gazete veya haber sitelerine başvurabilirsiniz, buralarda edineceğiniz kısa bir tecrübe bile hayalini dahi kuramayacağınız kapıları size açabilir.

Bunun yanında, bilmem duymuş muydunuz, Avrupa Gönüllü Hizmeti (AGH-EVS) diye bir şey var. Bir STK aracılığıyla dünyanın başka bir köşesine giderek para harcamadan/boğaz tokluğuna hem yurtdışı hem de çalışma tecrübesi edinebilirsiniz.

3- Staj: 

En başta dediğim gibi bazı okullarda/bölümlerde zorunlu olan bir staj mevzuu var. Ki böylesine harika bir fırsatı “naylon”dan yapanlar da yok değil. Böyle naylon staj yapıyorsanız geleceğinizi siz de, size onu yaptıran babanız da  çöpe atıyor demektir. Babanızın fabrikasına veliaht da olsanız, nasıl bir servet içinde yaşarsanız yaşayın, işçi olmadan patron olunmayacağı bilinciyle gerçek bir şeyler yapmanızı öneririm.

Zorunlu olmayan durumlarda da staj yine çok önemlidir, her öğrenci en az 2 farklı şirkette/sektörde/departmanda staj yapmalıdır. Bu hem sizin gelecekte ne yapacağınıza karar vermeniz açısından faydalı olur, hem de 0 tecrübeyle mezun olmanızı engeller. Hem bazen stajyer çok beğenilirse, uygun pozisyon da varsa iş teklifinde bulunulur.

Burada da yine hem yurtdışı-hem iş tecrübesi diyerek AIESEC, IAESTE gibi organizasyonların yaptıklarını incelemenizi tavsiye ederim.

4- Alakasız tecrübe:

Bazı öğrencilerse diğerlerine göre farklı hayat gaileleri peşinde koşmak zorunda kalırlar ve harçlıklarını kazanmak için çalışmaları gerekir. Bu zorunluluğa sahipseniz, bunu da lehinize çevirebilirsiniz. Yine ileride yapmak istediğiniz işe yakın bir şey yaparak para kazanabiliyorsanız çok şanslısınız demektir. Öyle olmuyorsa bile hala “krizi fırsata çevirebilirsiniz”. Starbucks’ta çalışmak size ne kattı? – Baskı altında çalışabilme, ekip çalışması, müşteri memnuniyeti, zor insanlarla başa çıkma vs…

5- Kendi işini kurmak:

Dediğim gibi, girişimcilik şu sıralar popüler. Yatırımcılar, melek yatırımcılar derken iyi bir fikriniz ve proje planınız varsa “köşeyi dönebileceğiniz” gibi, girişiminiz tutmasa bile bir şey denemiş ve başarısız olmuş olursunuz. Ki deneyip de başarısız olmak, hiçbir şey denememekten 1000 kat daha faydalı bir tecrübedir. Boğaziçi’ndeyken bizim dönemde, farklı bir bölümde okuyan bir arkadaş vardı, özel ders vererek kazandığı para ile okulun karşısına bir pilavcı açtı, pilavcı devam ediyor ama önemli kısım olarak şimdi oldukça başarılı bir şirkette iyi bir yerde olduğunu söyleyebiliriz. 🙂

Okulun öncelikli olmasını anlayabiliyorum, neticede kimse okulunu uzatmak istemez. Ancak, övünmek için değil de yapılabileceğini göstermek için bir örnek vermek isterim. Ben üniversitede hazırlıktan sonraki lisans eğitimimi 3,5 yılda bitirdim. Bunu yapabilmek için 3 kez yaz okuluna kalarak üstten ders aldım. Bu arada zorunlu olmamasına rağmen 3 farklı şirkette toplamda yaklaşık 1 yıl staj yaptım. Bu arada okulda bir kulüpte Yönetim Kurulu üyesi / proje sorumlusu olarak bulundum, okul dışında da 2 Sivil Toplum Kuruluşu’nun projelerine gönüllü olarak katıldım. Bunları yaparken sosyal hayatım da oldukça renkliydi tabii, bahsetmedim ama tecrübe edineceğim diye o taraftan da ödün vermemek lazım. 🙂
Velhasılı, başta da bahsettiğim gibi, yeni mezun olmak, tecrübesiz olmaya mazeret olamaz. Hiçbir işi küçümsemeden “1>0” diye bakmak lazım bazen… Bu çok zor bir yol, rekabet çok yüksek, o yüzden bir şekilde bir adım öne çıkmak gerekiyor… Ancak şunu da unutmamak gerekir ki, bu yaptıklarınız size sadece süre bazında tecrübe değil, pek çok hayat deneyimi, insan ilişkileri ve iletişim deneyimi de katacağı için önemli.