ABD’de şirketlerin Seçme Yerleştirme süreçlerine bundan yaklaşık 30 yıl önce dahil etmeye başladığı değerlendirme merkezi (assessment center), dünyada ilk kez 1956’da AT&T şirketinde yapıldı. İçerik ve prosedür itibariyle çok çeşitli olmakla beraber, 2 saatlik bir çalışmadan 3 günlük aşırı detaycı bir sürece kadar kendi içinde değişkenlik gösterebiliyor. İçeriğinde çözülmesi zor bilmeceler, analiz etmeniz gereken vakalar, çözmeniz gereken iletişim problemleri, insan ilişkilerindeki duruşunuzu gösterebileceğiniz role-play çalışmaları veya grup içindeki tavır ve davranışlarınızın gözlemleneceği grup çalışmalarına kadar pek çok çeşidi barındırır. Grup mülakatlarında başarıya ulaşmanın yollarını daha önce bir başka yazımda paylaşmıştım.

Bazı kurumlar sadece üstün organizasyonel beceriler, yaratıcılık gerektiren pozisyonların işe alım süreçlerinde veya sadece yönetici seviyesindeki mülakat süreçlerinde kullanıyorken bazı kurumlar pozisyon, departman gözetmeksizin herkesi bu süreçten geçiriyor. Yine bazı kurumlar, içeriden yönetici seviyesine terfi edecek adaylara uygulayarak liderlik becerilerini ölçümlemeye çalışıyor, bunların bir kısmıysa (takdir ettiklerim) ilgili adaya süreç sonunda raporunu paylaşarak güçlü yönlerini ve gelişim alanlarını aktarıyor.

Biraz daha spesifik örnekleyecek olursak;

Role-Play
Role playde katılımcıların müşteri, çalışan, iş arkadaşı rolünü üstlenmiş bir kişiyle, ortaya çıkan bir problemi çözmesi istenir. Örneğin, “Satış” departmanındaki bir pozisyon için görüşülen aday satışçıyı, danışman da farklı talepleri olan bir müşteriyi oynar ve kişi, o zor müşteri karşısında işi başarı ile nasıl gerçekleştirmesi gerektiğini gösterir.

Vaka Çalışması
Vaka çalışmasında iş üzerine karşılaşılan bir problem verilir, adayların konu ile ilgili görüşleri ve çözüm önerileri istenir. Yazılı veya sözlü olarak uygulanabilen sistemde, görüş ve öneriler yine rapor halinde, genelde sözlü bir sunum ile adaydan istenir.

Planlama Organizasyon Çalışması
Planlama organizasyon çalışmasında adaydan kendisini örneğin tatilden yeni dönmüş olan ya da o şirketteki ilk iş günü olan bir çalışan olarak düşünmesi istenir ve kendisine evrak kutusunda birikmiş memo, çağrı, mail ve şikâyetlerden oluşan bir dosya ve sahip olduğu kısıtlı sürede aksiyon alması gerektiğine dair bilgi verilir.

Aday seçme yerleştirme süreçlerine bu aşamayı dahil eden ilk aklıma gelen firmalar Turkcell, Ford Otosan, HSBC, Eczacıbaşı Holding ve Eczacıbaşı Topluluğu Kuruluşları, Abbott, 3M, Vodafone, Unilever, Akbank, Borusan, Pfizer, Bilim İlaç, PepsiCo, AKSA, İpekyol, DeFacto.

Farklı kurumlarda bu süreç farklı şekilde de isimlendirilebiliyor. Örneğin, Eczacıbaşı’nda çalıştığım dönemde yaptığımız bu uygulamaya Eczacıbaşı Topluluğu genelinde “simülasyon” ismi verilirdi.

En temelde, tüm simülasyonda amaçlanan, adayın seçimlerine ilişkin gerçekleştirdikleri sunum ve aldıkları kararlar ile iletişimsel tutumları doğrultusunda stratejik bakış, vizyon, problem çözme, karar alma, başarı odaklılık, girişimcilik, detaylara hakim olma, analitik düşünme, planlama-amaç belirleme, ilişki yönetimi, ast-süt ilişkisi, liderlik, beden dili ve sunum yetkinliklerinin ölçümlenmesidir.

Bugüne kadar gerçekleştirdiğim tüm değerlendirme merkezlerinde, onlarca farklı aday yaklaşımı gördüm. Bazılarında karşımdaki kişinin yaratıcı çözümlerine hayran kalırken bazılarındaysa karşımdaki kişinin heyecandan sesi titremesine rağmen uygulamayı bölmeden devam etmek zorunda kaldım. Benden Kariyer Koçluğu alan danışanlarımdan bildiğim ve bana gelen “Bu hafta değerlendirme merkezine gireceğim, nasıl hazırlanmalıyım?” içerikli heyecan dolu epostalardan sonra fark ettiğim kadarıyla adayların bu alanda kendilerini geliştirmeye ihtiyaçları var. Genellikle mülakat sürecinin son aşaması değerlendirme merkezi olduğu için, adaylar “yüzdük yüzdük kuyruğuna geldik” gerginliği ile normalde sergilemeyecekleri davranış ve tutumlarda bulunabiliyorlar. Bu yüzden ben de özellikle son 6 aydır bana gelen bu tür yardım taleplerini değerlendirme merkezi provası yaparak değerlendiriyorum.

Bugüne kadar değerlendirme merkezi provası gerçekleştirdiğimiz adaylar, gerçek uygulama sonrasında

• Daha önce benzer uygulamaları deneyimledikleri için kendilerini bu süreç boyunca çok daha rahat hissettiklerini,
• Dışarıdan bir gözün değerlendirmesi ve yorumları sonrasında önceki uygulamalara kıyasla çözüm önerilerinin ve iletişim becerilerinin arttığını,
• Kendileri ile ilgili farkındalıklarının arttığını ifade ettiler.

Değerlendirme Merkezi Provasının Aşamaları

• Değerlendirme Merkezi Provası

Önceden belirlediğimiz gün ve saatte, pozisyonunuza uygun kapsamda farklı vaka ve uygulama türlerini deneyimleme imkanı buluyorsunuz.

• Değerlendirme Merkezi Geri Bildirim ve İyileştirme Önerileri

2-8 saat süren çalışmanın son kısmında, tüm çalışmaların üzerinden geçerek güçlü yönlerinizi ve geliştirmeniz gereken yönleri paylaşıyorum. Ek olarak, hangi çalışmada nasıl bir tutum izlemeniz, nerede nasıl bir yaklaşım sergilemeniz gerektiği konusunda bilgilendirme yapıyorum.

Birebir ve online prova/hazırlık çalışması yapmak isterseniz değerlendirme merkezi provası hizmet içeriklerine buradan ulaşabilir, detaylıca inceleyerek randevunuzu alabilirsiniz.

• Bu konuya özel yazdığım ve 2020’de yayınlanan Değerlendirme Merkezi ve Mülakatlarda %100 Başarı kitabıma buradan ulaşabilirsiniz.