Özel hayatınızda veya iş yerinde bir problemle karşılaşırsanız, ne yaparsınız? Hemen işe koyulup semptomları tedavi etmeye mi başlarsınız? Veya ilgilenmeniz gereken daha derin bir problemin olup olmadığını anlamak için durup düşünür müsünüz?
Sadece yüzeyde gördüğünüz semptomları düzeltirseniz, aynı problemle ileride yine karşılaşabilirsiniz. Bunun yerine, problemin neden meydana geldiğine dair derinlemesine bir inceleme yaptığınız takdirde, problemin altında yatan sistemleri ve süreçleri düzeltebilme şansınız olur.

Kök Neden Analizi (KNA), insanların öncelikle problemin neden meydana geldiği sorusunu yanıtlamalarına yardımcı olan oldukça popüler bir tekniktir.

Kök Neden Analizi, problemin çıkış noktasını tespit edebilmeyi amaçlar. Problemin öncelikli nedenini bulabilmek için belirli aşamalarda ilgili araçları kullanır ve böylelikle;

• Ne olduğunu saptarsınız.
• Neden olduğunu saptarsınız.

Tıp biliminde, semptomları tedavi etmek ile medikal bir durumu iyileştirmek arasındaki farkı anlamak kolaydır. Eğer bileğinizi kırdığınız için acı çekiyorsanız, hemen o anda semptomlarınızın tedavi edilmesini istersiniz. Ancak, ağrıkesiciler bileğinizi iyileştiremez. Semptomların tamamen ortadan kaybolmaları için gerçek tedaviye ihtiyaç vardır. Bunun içinse temel nedenleri keşfetmeniz gerekir.

Genellikle üç temel tür neden bulunur:

1. Fiziksel nedenler: Somut, materyal ögeler, bir biçimde başarısız olmuşlardır (Örneğin, bir otomobilin fren sistemi bozulur).
2. İnsani nedenler: İnsanlar bir şeyi yanlış yapmıştır veya gerekli olan bir şeyi yapmamışlardır. İnsani nedenler genellikle fiziksel nedenlere yol açarlar (Örneğin, fren yağını kimse doldurmamıştır, bu da fren sisteminin bozulmasına sebep olmuştur).
3. Organizasyonel nedenler: İnsanların kararlarını verirken veya işlerini yaparken kullandıkları sistem, süreç veya politikalar hatalıdır (Örneğin, araç bakımından sorumlu bir kişi belirlenmemiştir ve herkes fren yağını başkasının doldurduğunu düşünmüştür).Kök Neden Analizi, bu üç tip neden ile ilgilenir. Olumsuz etkilerin yapısının incelenmesini, sistemdeki gizli kusurların bulunmasını ve probleme katkıda bulunan belirli eylemlerin keşfedilmesini gerektirir. Bu, çoğu zaman şu anlama gelir: KNA birden fazla temel nedeni ortaya çıkarır.

Kök Neden Analizi Süreci
Kök Neden Analizi’nin tanımlanabilir beş aşaması vardır.

1. Aşama: Problemi Tanımlayın

Meydana gelen neler görüyorsunuz?

Belirgin semptomlar nelerdir?

2. Aşama: Veri Toplayın

Problemin var olduğuna dair hangi kanıtlarınız var?

Problem ne zamandır var?

Problemin ne gibi etkileri var?
Probleme sebebiyet veren faktörleri incelemeye başlamadan önce, durumun analizini tam olarak yapmalısınız. Kök Neden Analizi’nin etkinliğini maksimum düzeye çıkarmak için, durumu anlayabilecek herkesi bir araya getirin. Probleme aşina olan insanlar, sorunu kavrayabilmen için size yardımcı olabilirler.

3. Aşama: Muhtemel Nedenleri Belirleyin

Hangi olaylar dizisi, probleme yol açmıştır?

Problemin meydana gelmesine ne gibi durumlar sebep olmuştur?

Temel problemin ortaya çıkışını çevreleyen diğer problemler nelerdir?
Bu aşamada, mümkün olduğunca çok sayıda neden belirleyin. İnsanlar genellikle bir veya iki neden belirleyip bırakırlar, fakat bu yeterli değildir. TNA ile yapılmak istenen şey, en belirgin nedenlere müdahale etmek değil; derinde yatan sorunları çözmektir.

4. Aşama: Kök Neden(ler)i Tanımlayın

Sebep olan faktör neden mevcut?

Problemin ortaya çıkmasının asıl sebebi nedir?

5. Aşama: Çözüm Öne Sürün ve Uygulayın

Problemin bir kez daha meydana gelmesini önlemek için ne yapabilirsiniz?

Çözüm nasıl uygulanacak?

Bunun sorumluluğu kime ait olacak?
Çözümü uygulamanın barındırdığı riskler nelerdir?
Neden-sonuç sürecini inceleyin ve çeşitli sistemler için gerekli olan değişimleri belirleyin. Çözümünün etkilerini tahmin etmek için önceden plan yapmanızda fayda var. Böylelikle, muhtemel başarısızlıkları henüz ortaya çıkmadan saptayabilirsiniz.

Kök Neden Analizi, bir problemi anlamak ve çözmek için oldukça kullanışlıdır. Analitik bir araç olarak Kök Neden Analizi, önemli problemlerin kapsamlı ve geniş çapta denetlenmesinin yanında onlara yol açan olayların ve faktörlerin de belirlenmesinde kullanılan bir yöntemdir.

Kaynak:

http://www.mindtools.com/pages/article/newTMC_80.htm