22. PERYÖN İnsan Yönetimi Kongresi katılımcılarından çocuğu olan herkes ve bir de ben, Talyaa Vardar’ın “Liderlik Evde Başlar” başlıklı oturumuna katıldık.

 

Talyaa Vardar, Flow Leadership Academy bünyesinde bir yönetici koçu ve sanat terapisti. Kendi çocuğunun Kanada’da başlayıp Türkiye’de devam ederken hayatını ve kültür şokunu gözlemleme fırsatı bulmuş olmasının da verdiği tecrübeyle, liderliğin ve diğer tüm mizaçsal özelliklerin 4 aylıktan itibaren bebeklerde nasıl da gözlemlenebildiğini paylaştı.

Bir uzman, çocuğun ileride nasıl bir karaktere sahip olacağını hatta hangi meslek alanlarına yönelebileceğini 4 aylık bir bebeği gözlemleyerek kestirebilir. Şaşırtıcı, değil mi? Bu teoriyle dahilinde yapılan gözlem deneylerini merak ediyorsanız videoyu seyredebilirsiniz:

 

 

 

Peki, diyelim ki uzman değilsiniz (kuvvetle muhtemel ki, değilsiniz) kendi çocuğunuzu nasıl tanıyacak ve ona nasıl yaklaşacaksınız?

 

Çocukların liderlik gelişiminde 3 ana kriter olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar evrensel, çevresel ve çocuğa özgün davranışlardır. Ebeveynler karaktere etki edebilir.

 

Ancak karakterin yaklaşık %50’sini oluşturan mizaç, doğumdan itibaren bizimledir ve değişmez. Başka bir deyişle, insan 7’sinde neyse 70’inde de aynıdır.

 

 

Kritik dönem olan 0-3 yaş aralığında anne, baba ve çocuğun en yakınındaki diğer kişilerin varlığı sanıldığından daha da önemli. Çünkü bu dönemde bu kişilerin yaklaşımları, çocuğun mizacını parlatabilir de, söndürebilir de… 9-12 yaş ise bazı pedagoglara göre “telafi süreci” olarak değerlendirilebiliyor. Sonrası zaten malum ergenlik ve buradan itibaren çocuğun mizacı tamamen oturmuş oluyor. 12 yaştan sonra temeldeki huyları değil, ancak davranışları değiştirmek veya yönlendirmek mümkün olabiliyor. (Tam da bu sebeple, koçluk 12 yaşından küçüklere yapılmıyor, ya da en azından “ben 12 yaşından küçüklerle çalışmayı tercih etmiyorum” diyebilirim.)

 

Dolayısıyla çocuğumuzun bu huylarını değiştiremiyorsak onu tanımalı ve nasıl yaklaşacağımızı öğrenmeliyiz.

 

Mizaçsal özellikleri 4 ana grupta toplayabiliriz:

1. Başaran
2. Düşünür – Gözlemci
3. Barışçıl
4. Yaratıcı – Etkileyici

 

Başaran Mizacı:

Kinestetiktir. Soyut değil somut konuları sever. Başaran mizaçlı çocuklara mikro-yönetimle yaklaşmamak, her yaptığını didik didik incelememek gerekir. “Seni seviyorum kızım/oğlum” denildiğinde ilgilenmeyebilir, duygusallığa gelemez. Deneyimlerinizi anlatmak yerine deneyimini kendi edinmesine izin verin. Lider ruhlu olduğu için sportif faaliyetlerde de başarılıdır. Emir ve talimat vermek yerine öneriyle yaklaşmak gerekir. Oprah ve Fatih Terim bu grupta sayılabilecek kişiler arasındadır.

 

Düşünür-Gözlemci Mizaç:

Sorgulayan, “neden” sorusunu sıkça soran, bilime meraklı çocuklardır. Soğuk ve içe dönük görünebilirler. “Şunu şöyle yaparsan daha iyi olabilir” gibi yapıcı önerilerde bulunmalısınız. Mükemmelliyetçi bir çocuk olduğundan bir de anne-babası “sınavdan neden 10 değil de 9 aldın?” diyerek yük bindirirseniz özgüven problemi yaşayabilir.

Einstein’ın mizacıdır.

Barışçıl Mizaç:

Türkan Saylan mizacıdır, hassas kişilerdir, “uhu” gibi arabuluculardır. İnsanlık için çalışan, temel ihtiyacı olan güvenlik sağlandığında destekleyici ve iyi bir yönetici olabilecek kişilerdir. Geleceğin terapistleri ve koçları olabilecek çocuklardır ve empati duyguları yüksektir. Sivil Toplum Kuruluşlarında çalışmaya yatkınlardır. İyi birer dinleyicidir, sevgili dili; dokunmadır. Çelişkiyi hemen fark ederler, bu yüzden onlara yaklaşırken anne ile babanın ortak tutum izlemesi önemlidir. Ceza ve tehdit karakterini kötü etkiler. Mandela, David Suzuki bu grupta yer alırlar.

 

Yaratıcı Mizah:

Etkileyen ve yön verenlerdir. İz bırakabilmek için yaşarlar. Fazıl Say gibi yetenekli sanatçılar bu grupta yer alırlar. Heyecan ve eğlence hissettiklerinde zorlukların üstesinden gelebilirler. Kişisel ilgi göstermek, şefkatle yaklaşmak gerekir. Bir şeyi başarmaları gerektiğinde zorluk derecesini yavaş yavaş yükseltmelisiniz. Richard Branson tipi mizaçtır. Geleceğin en önemli girişimcileri bu gruptan çıkacaktır. Mehmet Öz, Nuri Bilge Ceylan bu grupta sayılabilecek diğer isimlerdir.

 

 

 

Çocuklar nasıl davranılırsa onu yansıtırlar. Çocuklara yapılacak doğru ebeveynlik, onların sağlıklı bir biçimde gelişmeleri ve gelecekte mutlu birer birey olabilmeleri için bu hayatta yapabileceğiniz en değerli yatırımdır. Aslında tüm çocuklar kendi getirdikleri özellikleri o kadar erkenden bize anlatmaya başlıyorlar ki, dört aylık bir bebek bile karakter özellikleri hakkında bize ciddi ipuçları veriyor. İşte bu noktada değişik yaklaşımlar ve klasik olmayan bakış açılarıyla ebeveynlere çocukların nasıl daha başarılı olabileceğini anlatmak gerekir. Ben her zaman şuna inanırım; her başarılı çocuğun arkasında doğru yaklaşımlar sergileyen bir anne-baba vardır!