“Zeki, iyi fikirlere sahip, her şeyi bilen biri olsanız da, insiyatif kullanmıyorsanız, patronunuzdan talimat bekliyorsunuz demektir. Bunun sonucunu tahmin etmeniz zor olmasa gerek…”

Chi Jingxin

 

 

 

İnisiyatif almak çoğu zaman sorumluluk almakla eş anlamda kullanılır. Lakin, sadece sorumlulukla tanımlamaya çalışmak, inisiyatifi eksik anlamamıza ve anlatmamıza sebep olur. İnisiyatif aldığınızda risk de almış olursunuz. Ancak aslında inisiyatif kelime anlamı, ne sorumluluk ne de risk almak gibi yüzeysel şekillerde tanımlayamayacağınız kadar çok yönlüdür.

 

Bir dijital-multimedya ansiklopedisi olan Encarta’ya göre, inisiyatif kelimesinin anlamı: “Başkalarının yardımı ya da önerisi olmaksızın kendi başına davranabilme ve karar verebilme yeteneği. Belirli bir sorunla ilgilenmek için tasarlanmış plan ya da strateji.”

 

Genel olarak baktığımızda inisiyatif alma konusunda yöneticiler ve çalışanlar arasında 2 farklı boyutta anlaşmazlık olduğunu görüyoruz:

• Yöneticiler, astlarının karar vermekte ve inisiyatif alarak çalışmakta yetersiz olduğunu düşünürken; sözkonusu astlar kendilerinden çok fazla şey beklendiğini, olması gerektiğinin üzerinde sorumluluk almaya itildiklerini düşünüyorlar.
• Astlar, karar verme ve inisiyatif alma konusunda özgür bırakılmadıklarını böylelikle mevcut potansiyellerini yeterince sergileyemediklerini belirtiyorlar.

Bu çelişkili durumun yanında, pek çok iş ilanında aranan nitelikler arasında yer alan “inisiyatif alabilen” kişilik özelliğinin önemli olduğunu görüyoruz. Çok sık görülmese de yüksek hiyerarşik ve bürokratik yapılarda ise kuralcı yöneticiler tarafından pratikte, inisiyatif almak değil, işin kitabında ne yazıyorsa onun uygulanması istenebiliyor.

 

Ancak elbette ki tüm işler her zaman kitapta yazmayabiliyor. Veya daha önce hiç karşılaşılmayan durumlarda nasıl hareket edilmesi gerektiğine hızlıca karar vermesi gereken çalışanlar mecburen inisiyatif almak durumunda kalabiliyorlar.

 

Tüm bu sebeplerden dolayı, inisiyatif alma niteliğinizi geliştirmeniz size fayda sağlayacaktır.

 

Eğer bu becerinizi geliştirmeye karar verdiyseniz aşağıdaki adımları uygulamaya hızlıca başlayabilirsiniz:

 

• Harekete geçmek için başkasından “emir” beklemeyin. Eğer bir işin yapılması gerektiğini düşünüyorsanız, yapın! Mesela, toplantı odasının kapı kolunun gevşemiş olduğunu fark ediyorsanız, ilgili birime haber verebilir veya elinizle gevşemiş vidaları sıkıp sıkamayacağınızı kontrol edebilirsiniz. “Bu benim işim değil” anlayışı çoğu zaman kurumca yerinizde saymanıza sebep olur. Yalnız dikkatli olun, kapı kolunu kullanılamaz hale getirme ihtimaliniz olduğunu düşünüyorsanız, doğrudan ilgili birimi durumdan haberdar edin. Gördüğünüz yanlışları illa, bizzat sizin düzeltmeniz gerekmiyor. Burada vurgulanan nokta, çevrenize duyarlı olmanız ve proaktif hareket etmeniz gerekliliği…

 

• Mükemmel olmak zorunda değilsiniz, ama işinizi iyi yapmak zorundasınız. Görev tanımızın gerektirdiklerini en doğru şekilde yapmanız, “öylesine” yapmanızdan çok daha iyidir ve uzun vadede size çok daha olumlu katkıları olur. Yaptığınız işi daha iyi yapmak için bazen inisiyatif almanız gerekebilir. Örneğin, bir iş akışının parçası olduğunuz ve kendi kısmınızı yapmak için başkalarından bilgi beklediğiniz bir durumu ele alalım. Kendi yapmanız gereken işi hızlandırmak için sizden önceki kısımlarda da sorumluluk almayı yöneticilerinize teklif edebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken kısım, inisiyatif alma hevesiyle hareket ederken çalışma arkadaşlarınıza zarar vermemeniz veya onları kıracak bir davranışta bulunmamanızdır. En nihayetinde, birlikte iş yaptığınız kişilerle olan iletişiminizin, inisiyatif almanızdan daha önemli olacağı durumlarla da karşılaşabilirsiniz.

 

• Bilmemek değil öğrenmemek ayıptır. Yerinde ve doğru sorular sorarak görev tanımınız dahilinde daha önemli sorumluluklar alabilir ve işlerinizi daha başarılı şekilde yönetebilirsiniz. Bilgiye ulaşma çabanızın görülmesi ve takdir edilmesi, inisiyatif almanız konusunda size güvenilmesinin önkoşullarındandır. Ancak, sırf soru sorma amacıyla olmadık soruları olmadık zamanlarda sormanız, hanenize artı değil eksi puan olarak yazılabilir. Zekanızı gösterebileceğiniz gerekli sorularınız yoksa, kendinizi zorlamayın.

 

• İnisiyatif alabildiğinizi göstermek için illa aksiyonu sizin almanız gerekli olmayabilir. Bazen ortak iş yapış biçimleriyle ilgili önereceğiniz yeni bir yöntem, başkaları uygulayacak bile olsa inisiyatif almak olarak değerlendirilebilir. Örneğin, kurumsal kültürü henüz çok da yerleşik olmayan bir şirkette çalışıyorsanız, şirketteki herkesin çalan telefonu açtığında ortak bir karşılama mesajıyla birlikte ismini söylemesi alışkanlığını kazandırmak için bir adım atabilirsiniz. Her işveren, sorunlu alanları tespit eden ve gelişim fırsatlarını yapıcı bir dille öneren çalışanları olmasını ister. Bunu yaparken dikkat etmeniz gereken şey, üzerinize vazife olmayan işlere karışmanızın her ortamda hoş karşılanmayacağı ihtimalidir. Bu yüzden öncelikle kurumun ve yöneticinizin bu tür önerilere ne kadar açık olduğunun değerlendirmesini yapmanız tavsiye edilir.

 

 

 

İşinizde inisiyatif alabilmek için, sizin ve yaptığınız işin, büyük resimdeki yerini iyi anlamanız gerekir. Birçok görev için bu, net bir şekilde açıklanmamıştır, o yüzden organizasyonunuzun bütünsel operasyonunun neresinde olduğunuzu araştırmanız öncelikli adım olabilir.